الزامات مربوط به شرایط نگهداری نمونه قبل از انجام آزمایش
الف – مواردی که می‌توان نمونه رادر یخچال (°C8-2) نگهداری کرد:
Amylase, Urine
C1 Esterase Inhibitor, Serum
Calcium, Serum
Catecholamines, Fractionation, Urine
Chloride, Serum or Plasma
Cortisol,Serum (تا هفت روز)
Creatine Kinase, Serum
CK-MB
Creatinine Clearance, Urine
Digoxin, Serum
Drugs of Abuse Testing, Urine
Erythrocyte Sedimentation Rate (حداکثر ۱۲ ساعت)
Ferritin, Serum
HbA1C(تا هفت روز)
TIBC & Iron(تا هفت روز)
Jo-1 Antibody
Leukocyte Esterase, Urine
Lithium, Serum
Magnesium,Serum or Urine
Metanephrines, Urine
Methadone, Serum or Urine
Methamphetamine, Qualitative, Urine
Morphine, Urine
Mycobacteria by DNA Probe
Mycobacterial Culture, Sputum
Myoglobin, Serum or Plasma
Opiates, Qualitative, Urine
Osmolality, Serum
Osmotic Fragility
Peripheral Blood, Red Blood Cell Morphology
Phosphorus, Serum
Porphyrins, Quantitative, Urine
Potassium, Urine
(PAPP) Pregnancy-Associated Protein A, Serum
Protein Electrophoresis, Serum or Urine
Protein, Quantitative, Serum or Urine
Reducing Substances, Urine
Schilling Test
Specific Gravity, Urine
T3 Uptake
Triglycerides, Serum or Plasma
Zn, Urine
Hb Electrophoresis, Hb A2 (تا هشت روز)
ب – مواردی که باید نمونه را در فریزر(C° ۲۰-) نگهداری نمود:
α- Fetoprotein (AFP), Serum
B-Type Natriuretic Peptide (BNP)
CA19-9
Calcitonin,Serum
Ceruloplasmin, Serum or Plasma
Coagulation Assays, Plasma (حداکثر دو هفته)
Cobalamin, Serum
C-Peptide, Serum
Dihydrotesterone, Serum
Glucagon, Plasma
Hemoglobin, Plasma
Hepatitis A, B, C, D, Serology
Insulin, Serum
Metanephrines, Plasma
Mucopolysaccharides, Urine
PTH, Serum
Prolactin, Serum
Renin Plasma Activity (RPA)
Testosterone, Serum or Plasma
Thyroglobulin, Serum
پ– عمده آزمایشهای انعقادی خصوصا PT و aPTT می‌بایست در عرض ۴ ساعت پس از جداشدن پلاسما انجام شوند.
در غیر این‌صورت می‌توان، پلاسما را در دمای Cº۲۰- (تا دو هفته) و یا Cº۷۰- (تا شش ماه) نگهداری نمود. (بهتر است پلاسما از سلول‌های خونی در عرض یک ساعت جدا شود)
Antiplasmin
Antithrombin
Factor XIII
HMWK
Mixing Studies
Plasminogen and PAI-1
Prekallikrein
Protein C & Protein S
Thrombin Time
Von Willebrand Factor
ت- سایر موارد:
- Acid Phosphatase, Serum or Plasma: به علت حساسیت آنزیم به حرارت و pH، حداکثر یک ساعت فرصت دارید تا آزمایش را انجام دهید.
- aPTT: در صورت تاخیر در جدا کردن پلاسما و انجام آزمایش، تخریب سریع فاکتور هشت ممکن است به طور کاذب PTT را بالاتر از حد واقعی نشان دهد. همچنین در بیماران تحت درمان با هپارین، به دلیل آزاد شدن فاکتور چهار پلاکتی که هپارین را خنثی می‌کند، ممکن است PTT به طور کاذب پایین‌تر از حد واقعی سنجیده شود. پلاسما را می‌توان پیش از آزمایش به‌مدت چهار ساعت در لوله در بسته در دمای اتاق یا °C4-2 نگهداری نمود. در صورت عدم امکان آزمایش در زمان یادشده پلاسما به‌مدت دو هفته در فریزر°C 20- قابل نگهداری است.
- Activated protein C Resistance (APCR): در مورد کاوش بر اساس زمان تشکیل لخته و در صورتی که آزمایش ظرف مدت چهار ساعت پس از خونگیری انجام شود، می‌توان پلاسما را در حرارتC°۴ یا دمای اتاق نگهداری نمود در غیر این‌صورت باید نمونه را منجمد نمود. در مورد کاوش بر اساس DNA، نمونه را در دمای اتاق یا C°۴ نگهداری نمایید.
- ADA, Body Fluids: نمونه را در دمای محیط سانتریفیوژ نموده و مایع رویی آن را تا زمان آنالیز در°C 20- نگهداری نمایید.
- ACTH: پلاسما در دمایC°۷۰- و در لوله‌‌‌‌‌های پلاستیکی منجمد شود. جهت نگهداری طولانی مدت به نمونه، آپروتی‌نین به میزان ku/ml500 اضافه شود.
- ALT: در نمونه خون کامل به‌مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت پایدار است اما بعد از آن به علت آزاد شدن آنزیم از گلبول‌های قرمز به تدریج افزایش پیدا می‌کند. ALT در سرم و در درجه حرارت یخچال تا سه هفته پایدار است ولی در صورت منجمد کردن کاهش قابل ملاحظه‌ای می‌یابد.
- Aldolase: سرم را تا زمان انجام آزمایش در °C20- نگهداری کنید. اضافه نمودن اسیدبوریک باعث ثبات آلدولاز میگردد.
- Alkaline Phosphatase: نمونه باید در یخچال نگهداری شود. به هنگام ذخیره‌سازی، آلکالن فسفاتاز سرم به آهستگی افزایش می‌یابد، بهطوری که افزایش ۱۰-۵ درصد در کمتر از چهار ساعت در حرارت C°۴ قابل انتظار است. به همین علت بهتر است آزمایش هر چه سریعتر انجام گردد.
- α۲–Macroglobulin: نمونه را می‌توان به‌مدت ۷۲ ساعت در°C4 ذخیره نمود و پس از این زمان باید در C°۲۰- ذخیره گردد و فقط یکبار قبل از انجام آزمایش ذوب گردد.
- Amylase, Serum: آمیلاز به‌مدت یک هفته در درجه حرارت C °۲۵ و حداقل شش ماه در درجه حرارتC °۴ پایدار باقی می‌ماند.
- Anticardiolipin Antibody: از منجمد و ذوب کردن مکرر سرم اجتناب نمایید چرا که پایداری آن را تغییر می‌دهد.
- ADH: پلاسما را داخل لوله پلاستیکی ریخته و در درجه حرارتC °۲۰- منجمد نمایید و به آزمایشگاه مرجع ارسال کنید.
- Anti-DNA: نمونه باید هر چه سریعتر داخل یخچال قرار گیرد. نمونه را می‌توان به‌مدت ۷۲ ساعت در یخچالC° ۴ و به‌مدت طولانی درC °۲۰- یا سردتر نگهداری نمود.
- ANA: نمونه سرم را می‌توان در دمایC °۴ یا C°۲۰- به‌مدت ۷۲ ساعت بدون انجام انجماد و ذوب نگهداری کرد. همچنین می‌توان نمونه را درC °۷۰- به‌مدت طولانی‌تر نگهداری کرد.
- Antiphospholipid Antibody: سرم را در صورت قرار دادن روی یخ می‌توان به‌مدت چهار ساعت نگهداری کرد در غیر این‌صورت باید منجمد گردد.
- AST: نمونه به‌مدت سه روز در درجه حرارت°C 25، سه هفته درC °۴ و به‌مدت طولانی‌تر در فریزر قابل نگهداری است.
- β۲-Microglobulin,Urine: در صورت کاهش pH ادرار به کمتر از ۵/۵ ناپایدار میگردد.
- Bilirubin, Serum: نمونه باید دور از نور نگهداری گردد.
- Calcium, Ionized, Serum: نمونه را در شـرایط بی‌هوازی می‌توان به‌مدت ۴۸ ساعت در
C °۴ و ۲ ساعت در دمای اتاق نگهداری نمود. - CEA: نمونه سرم به‌مدت ۲۴ ساعت در یخچال و در صورت نگهداری به مدت طولانی‌‌تـر در
C °۲۰- قابل نگهداری است. - Cobalamin, Serum: نمونه باید دور از نور نگهداری گردد.
- HCG–β: سرم به‌مدت ۲۴ ساعت در دمای اتاق، چهار روز درC °۴ و به‌مدت طولانی‌تر در
C °۲۰- پایدار باقی می‌ماند. - Complement Components: اجزا کمپلمان نسبت به حرارت حساس هستند و نمونه باید به‌مدت ۳۰-۱۵ دقیقه در حرارت اتاق و سپس به‌مدت ۶۰-۳۰ دقیقه درC °۴ نگهداری گردد. برای نگهداری طولانی مدت نیز باید در حرارتC °۷۰- قرار داده شود.
- CBC: نمونهها حداکثر ظرف مدت چهار ساعت پس از نمونهگیری و نگهداری در دمای اتاق باید مورد آزمایش قرار گیرند. در صورتی که در دمایC °۴ نگهداری گردند حداکثر به‌مدت ۲۴ ساعت انجام آزمایش امکان‌پذیر است. گستره خونی می‌بایست بلافاصله پس از خونگیری تهیه شود.
- CRP: سرم باید تازه بوده یا حداکثر ۷۲ ساعت درC °۴ نگهداری شده باشد. نمونه درC °۲۰- به‌مدت شش ماه پایدار خواهد بود.
- Cryoglobulin: خون را به‌مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در دمایC °۳۷ نگهدارید تا لخته تشکیل شود. جدا کردن لخته باید در دمایC °۳۷ صورت گیرد و در صورت امکان انجام سانتریفیوژ نیز در دمایC °۳۷ باشد. نمونه را در یخچال قرار نداده و منجمد نکنید.
- D-Dimer و FDP: پلاسما در دمای اتاق تا هشت ساعت و روی یخ تا ۲۴ ساعت قابل
نگهداری است. در غیر این‌صورت منجمد شود. در صورت استفاده از سرم برای انجام آزمایش FDP می‌توان آن را تا یک هفته در یخچال نگهداری کرد. - DHEA و DHEA-S: سرم یا پلاسما به‌مدت ۲۴ساعت درC °۴ قابل نگهداری است و بیشتر از این زمان باید منجمد شود.
- Estradiol, Serum: نمونه سرم در یخچال تا ۲۴ ساعت و درC °۲۰- تا دو ماه پایدار خواهد بود.
- Estriol, Unconjugated: نمونه در یخچال تا ۲۴ ساعت و درC °۲۰- به‌مدت طولانی پایدار خواهد بود.
- Fibrinogen: پلاسما در دمای اتاق تا دو ساعت و درC °۸-۲ تا چهار ساعت قابل نگهداری است. در غیر این‌صورت به شکل منجمد نگهداری شود.
- Folic Acid: در صورت نگهداری سرم در دمای اتاق و در معرض نور حدود ۱۹- ۱۲% فولات از بین می‌رود. سرم در دمایC°۴ برای ۲۴ ساعت پایدار است در غیر این‌صورت منجمد نمایید و نمونه دور از نور نگهداری شود.
- FSH: سرم درC °۲۵-۴ به‌مدت چهار ساعت، درC °۲۰- به‌مدت دو هفته و درC °۷۰- به‌مدت سه ماه پایدار خواهد بود. در ادرار نیز به‌مدت سه ماه درC °۲۰- پایدار می‌ماند. از چرخه‌‌‌‌‌های انجماد/ ذوب مکرر اجتناب شود.
- GGT,Serum: نمونه به‌مدت یک ماه درC °۴ و یکسال در C °۲۰- پایدار خواهد بود.
- Gastrin: سرم به‌مدت چهار ساعت درC °۴ و یک ماه در C°۲۰- پایدار خواهد بود. سرم‌هایی که ۴۸ ساعت در دمایC°۴ بوده‌اند تا ۵۰% کاهش فعالیت را نشان می‌دهند.
- G6PD: با استفاده از ضدانعقادهای مناسب، آنزیم گلبول‌های قرمز درC °۴ حداقل شش روز و درC °۲۵ حداقل ۲۴ ساعت پایدار خواهد بود.
- GTT, 2hpp, BS, FBS: گلوکز در خون تام در هر ساعتmg/dl 10-5 کاهش می‌یابد مگر اینکه در لوله با درب خاکستری (حاوی فلوراید) نگهداری شده باشد. در صورتی که لازم است سرم به‌مدت بیشتر از ۳۰ دقیقه در مجاورت سلول‌ها باشد باید یک ماده نگهدارنده مانند فلورید سدیم که از گلیکولیز جلوگیری می‌کند به نمونه اضافه شود. گلوکز سرم یا پلاسما تا ۴۸ ساعت در یخچال پایدار است ولی نگهداری نمونه به‌مدت طولانی‌تر حتی درC °۲۰- سبب کاهش واضح و پیشرونده میزان گلوکز خواهد شد.
- GH: نمونه سرم چهار ساعت در دمای اتاق و یک سال در C °۲۰- پایدار خواهد بود.
- Hematocrit: در صورتی که بیشتر از چهار ساعت تاخیر در انجام آزمایش باشد نمونه در یخچال نگهداری شود. روش دستی باید در عرض شش ساعت پس از جمعآوری خون انجام شود. اگر خون در حرارت اتاق نگهداری شود تورم گلبول‌های قرمز در عرض ۲۴-۶ ساعت سبب بالا رفتن کاذب هماتوکریت و MCV خواهد شد.
- HBeAg: سرم باید در عرض سه ساعت از لخته جدا شده و در یخچال و یا به‌صورت منجمد نگهداری شود چرا که HBeAg به گرما حساس است.
- Hepatitis B DNA Detection: سرم باید درC °۲۰- و بافت‌ها درC °۷۰- منجمد بمانند.
- Hepatitis C RNA Detection: سرم باید درC °۲۰- و بافت‌ها درC °۷۰- منجمد بمانند.
- HDL: بهترین حالت، اندازه‌گیری بلافاصله پس از نمونهگیری است. نمونه سرم یا پلاسما به‌مدت ۷-۱ روز درC°۴ یا هفته‌‌‌‌‌ها به‌صورت منجمد نگهداری شود.
- HLA-Typing: جهت آزمایش سرولوژی نمونه در دمای اتاق نگهداری شود. جهت آزمایشهای مبتنی بر DNA، نمونه در یخچال نگهداری گردد.
- Homocysteine, Plasma: در صورتی که جدا کردن سلول‌ها از پلاسما یا سرم به تاخیر بیافتد، Homocysteine پلاسما به علت رهایی از گلبول‌های قرمز افزایش می‌یابد. نگهداری نمونه در دمای اتاق به‌مدت یک ساعت، حدود ۱۰% Homocysteine پلاسما را افزایش می‌دهد و در صورتی که نمونه روی یخ قرار داده شود این روند آهسته می‌شود.
- HVA, Urine: حجم ادرار ۲۴ ساعته را اندازه‌گیری نموده، حدود ml100 از نمونه را با PH بین دو تا چهار برداشته و در یخچال قرار دهید. نمونه تا هفت روز درC °۴ پایدار خواهد بود.
- ۱۷-Hydroxycorticosteroids, Urine: در طی زمان جمعآوری نمونه در یخچال نگهداری شود. پس از جمعآوری نیز در یخچال قرار داده یا منجمدکنید. در صورتی که نمونه اسیدی (با اضافه کردن ۱۵ میلیلیتر اسیداستیک گلاسیال) و در یخچال قرار داده شود تا ۴۵ روز پایدار خواهد ماند.
- ۵-HIAA, Urine: در صورتی که نمونه اسیدی شود تا ۱۴ روز در یخچال پایدار خواهد بود. اسیدی شدن با اسید هیدروکلریک یا اسید بوریک انجام می‌شود. بهتر است از اسید استیک به علت این که بازیافت ۵-HIAA را پایین می‌آورد استفاده نشود.
- ۱۷-Hydroxyprogesterone: سرم یا پلاسما برای چهار روز درC °۴ و برای یک ماه درC °۲۰- پایدار خواهد بود.
- Immunoglobulins, Serum: اگر شک بالینی به کرایوگلوبولینمی یا وجود ماکروگلوبولین‌ها وجود دارد نمونه باید درC °۳۷ قرار داده شود. این گونه نمونهها تا پیش از جدا کردن سرم از لخته نمی‌بایست در یخچال گذاشته شوند. نمونه‌‌‌‌‌های سرم ممکن است تا پنـج روز در دمای C°۸-۲ قابل نگهداری باشند. در صورت نگهداری طولانی‌تر نمونهها باید در دمایC °۲۰- منجمد شوند.
- LDH, Serum: سرم در دمای اتاق به‌مدت دو تا سه روز پایدار است. منجمد کردن نمونه ممنوع است.
- Leukocyte Alkaline Phosphatase (LAP): لامها را باید با متانول فرمالین سرد ۱۰% یا استون بافرسیترات، ثابت، و سپس در هوا خشک کرده و در عرض هشت ساعت (ترجیحا ۳۰ دقیقه) بعد از گرفتن خون منجمد شوند. می‌توان بعد از ثابت کردن، گستره‌ها را تا هشت هفته قبل از رنگآمیزی نگهداری کرد. در بعضی موارد ممکن است فعالیت آنزیمی‌تا یک سال در دمای ºC20- پایدار بماند.
- Lipase: در سرم تا هشت روز در ºC25 (دمای اتاق) و دو هفته درºC4 پایدار است.
- LH: در سرم در دمای ºC25-4 تا دو هفته پایدار خواهد بود.
- Microalbuminuria: در یخچال قرار دادن و منجمد کردن معمولا قابل قبول است ولی قبل از انجام آزمایش باید به دمای اتاق رسانده شود.
- Myoglobin, Qualitative, Urine: اگر PH ادرار به ۵/۹-۸ رسانده شود به‌مدت ۱۲روز پایدار خواهد بود.
- Neisseria Gonorrhea Culture: نمونهها نباید در یخچال قرارداده شوند یا در معرض محیط سرد قرار گیرند.
- Newborn Screening For Phenylketonuria or Galactosemia: از قرار دادن کارت‌های خونی درجریان هوای آلوده به دود و گرد و غبار و همچنین از گذاشتن آن‌ها در معرض حرارت و تابش مستقیم خورشید جدا خودداری نمایید. کارت‌های خونی را می‌توان به‌مدت یک هفته در پاکت‌های مقاوم به رطوبت نگهداری کرد. لکه‌‌‌‌‌های خون در پاکت‌های پلاستکی زیپدار حاوی سیلیکاژل در دمای ºC8-4 یخچال تا دو ماه و در حالت انجماد (ºC20-) به‌مدت طولانی پایدار خواهد ماند.
- Occult Blood,Stool: تاخیر در آزمایش می‌تواند تاثیر منفی بر نتایج آزمایش گایاک داشته باشد.
- Platelet Aggregation: نمونه را در دمای اتاق نگهداشته و آزمایش را بلافاصله یا در عرض دو ساعت انجام دهید. نمونه را در یخچال قرار نداده و یا منجمد نکنید.
- PNH Test by Flow Cytometry: برای حاصل شدن نتایج مطلوب، آنالیز باید در عرض ۲۴ ساعت پس از گرفتن نمونه انجام شود. آزمایش ممکن است بر روی نمونه‌‌‌‌‌های ۴۸ تا ۷۲ ساعت قبل هم قابل انجام باشد. نمونه را در دمای اتاق نگهداری کنید. در یخچال قرار دادن نمونه ممکن است موجب از دست رفتن آنتیژن سطحی سلول شود.
- Progesterone: سرم در دمای C °۴ به‌مدت ۴ روز و در C °۲۰- به‌مدت سه ماه پایدار است.
- PSA: سرم در یخچال تا ۴۸-۲۴ ساعت پایدار است. برای نگهداری بیشتر از این زمان درºC20- نگهداری شود.
- PT: پلاسما یا نمونه سانتریفیوژ نشده در لوله دربسته، در دمای اتاق یا دمایC °۴-۲ تا ۲۴ ساعت قابل نگهداری است، در غیر این‌صورت به شکل منجمد نگهداری شود.
- Red Blood Cell Indices: در صورتی که نمونه بیشتر از ده ساعت در دمای اتاق یا بیشتر از ۱۸ ساعت درC °۴ نگهداری شده باشد نمی‌توان از آن استفاده کرد. نمونه نباید منجمد شود.
- Reticulocyte: خون حاوی EDTA در دمای اتاق تا شش ساعت و در دمایC °۴ تا ۷۲ ساعت قابل نگهداری است.
- Synovial Fluid Analysis: در اکثر موارد به فاصله کوتاهی پس از دریافت نمونه، آزمایش‌ها باید آغاز گردند. در عرض شش ساعت پس از دریافت نمونه، حدود ۴۰% کاهش در شمارش گلبول سفید محتمل خواهد بود. کریستال‌های کلسیم پیروفسفات در عرض چند روز کاهش می‌یابند، در حالی‌که تعداد، اندازه و birefringence کریستال‌های منوسدیم اورات (MSU) در روزهای اول ثابت مانده و پس از چند هفته افت می‌کند.
- Tartarate Resistant Acid Phosphatase (TRAP): در صورتی که لامهای شیشه‌ای بلافاصله پس از تهیه ثابت شده باشند حداقل تا یک هفته قابل نگهداری هستند.
- TSH: در سرم تا چهار روز درC °۴ پایدار خواهد بود.
- Thyroid Peroxidase Antobody (TPO): در سرم تا ۷۲ ساعت درC °۴ پایدار خواهد بود.
- Thyroxin, Free, Serum: سرم تا دو هفته درC °۴ پایدار خواهد بود.
- Thyroxin, Serum: سرم تا یک هفته درC °۲۵ پایدار خواهد بود.
- (T3), SerumTriidothyronine: سرم را در عرض ۴۸ ساعت جدا نمایید. سرم درC °۲۵ تا یک هفته و درC °۲۰- حداقل تا یک ماه پایدار خواهد ماند.
- Troponins: در سرم درC °۴ تا چهار روز پایدار خواهد بود.
- Blood Urea Nitrogen (BUN): در سرم یا پلاسما یک روز در دمای اتاق، سه روز در
C °۸-۴ و سه ماه درC °۲۰- پایدار است. - Urinalysis: در صورتی که بلافاصله برروی نمونه آزمایش نمی‌شود، باید در یخچال گذاشته شود. نگهداری در یخچال از المانهای تشکیل شده در ادرار محافظت می‌کند ولی ممکن است کریستال‌هایی رسوب کنند که به‌صورت واقعی وجود ندارند. بهترین حالت آزمایش بر روی نمونه تازه و گرم است.
- Uric Acid, Serum: اورات در سرم برای سه روز در دمای اتاق، ۷-۳ روز در دمایC °۴ و ۱۲-۶ ماه درC °۲۰- پایدار خواهد ماند.
- Uric Acid, Urine: نمونه را در یخچال قرار ندهید. تا حدود سه روز در دمای اتاق پایدار خواهد بود.
- VMA: پس از اسیدی کردن نمونه جمعآوری شده، تا دو هفته در یخچال پایدار خواهد بود.
- Vitamin D: سه روز درC °۲۵-۴ پایدار است. سرم تا ماه‌‌‌‌‌ها درC °۲۰- پایدار بوده و نسبتا به چرخه‌‌‌‌‌های انجماد / ذوب مقاوم است.
